نرخ بهره مبلغی است که وام‌دهنده از وام‌گیرنده مطالبه میکند و درصدی از کل مبلغ وام است. نرخ بهره وام معمولا به صورت سالانه مشخص میشود که به عنوان نرخ درصد سالانه (APR) شناخته میشود.
نرخ بهره همچنین می‌تواند برای مبلغی که در یک بانک یا موسسه اعتباری از حساب پس انداز یا گواهی سپرده (CD) به دست می‌آید اعمال شود. بازده درصدی سالانه (APY) به سود کسب‌شده در این حساب های سپرده اشاره دارد.
اساساً “بهره” هزینه‌ای برای وام گیرنده برای استفاده از یک دارایی است. دارایی‌هایی قرض گرفته‌شده می‌توانند شامل پول نقد، کالاهای مصرفی، وسایل نقلیه و ملک یا زمین شوند. به همین دلیل، نرخ بهره را می توان به عنوان “هزینه پول” در نظر گرفت – هرچه نرخ بهره بالاتر باشد، وام گرفتن نیز به همان مقدار گران‌تر میشود.
بنابراین نرخ بهره برای اکثر معاملات وام یا استقراض اعمال میشود. افراد برای خرید خانه، تامین مالی پروژه ها، راه اندازی یا تامین مالی مشاغل، یا پرداخت شهریه کالج، پول قرض میکنند. کسب و کارها با خرید دارایی‌های ثابت و بلندمدت مانند زمین، ساختمان و ماشین آلات، برای تامین مالی پروژه‌های سرمایه‌ای وام می‌گیرند و سازوکارهای خود را گسترش میدهند. پول قرض گرفته شده یا به صورت یکجا در یک تاریخ از پیش تعیین شده و یا به صورت اقساط دوره ای بازپرداخت میشود.
برای وام‌ها، نرخ سود به اصل پول اعمال می شود که همان مبلغ وام است. نرخ بهره مانند هزینه بدهی برام وام‌گیرنده و نرخ بازگشت سرمایه برای وام‌دهنده است. پولی که باید بازپرداخت شود معمولاً بیشتر از مبلغ وام است، زیرا وام‌دهندگان نمی‌توانند در طول دوره وام از پول خود استفاده کنند، بنابراین در عوض غرامت (سود) دریافت میکنند. وام‌دهنده می‌توانست در آن دوره به جای ارائه وام، سرمایه خود را سرمایه‌گذاری کند که باعث ایجاد درآمد از آن دارایی می‌شد. سود دریافتی همان تفاوت بین کل مبلغ بازپرداخت و اصل وام است.
زمانی که وام گیرنده از نظر وام دهنده کم ریسک در نظر گرفته شود، معمولاً نرخ بهره کمتری از وام گیرنده دریافت میشود. اگر وام گیرنده با ریسک بالا در نظر گرفته شود، نرخ بهره‌ای که از آنها دریافت میشود بالاتر خواهد بود که منجر به وام با نرخ بهره بالاتر میشود.
اگر یک وام ۳۰۰ هزار دلاری از بانک بگیرید و در قرارداد وام قید شده باشد که نرخ سود وام ۴٪ سود ساده است، به این معنی است که باید مبلغ اصلی وام را به اضافه ۴٪ از وام گرفته شده به بانک بپردازید که جمعا معادل ۳۱۲ هزار دلار است.
مثال بالا بر اساس فرمول بهره ساده سالانه محاسبه شد که به صورت زیر است:
سود ساده = اصل وام × نرخ بهره × زمان
با این فرض که این فقط یک قرارداد وام یک‌ساله است؛ فردی که وام گرفته باید در پایان سال ۱۲۰۰۰ دلار سود بپردازد. اگر مدت وام ۳۰ ساله باشد، سود پرداختی به شرح زیر خواهد بود:
سود ساده = ۳۰۰ هزار دلار × ۴٪ × ۳۰
سود سالانه با نرخ بهره ۴٪، ۱۲هزار دلار است. بنابراین پس از ۳۰ سال، وام‌گیرنده باید ۳۶ هزار دلار سود پرداخت کند. با این فرمول به سادگی متوجه نحوه درآمدزایی بانک‌ها می‌شویم.
نرخ بهره وام‌های مصرفی معمولاً به عنوان نرخ درصد سالانه (Annual percentage yield) یا APY شناخته میشود. نرخ بازگشت سرمایه، مقدار پولی است که وام‌دهندگان برای قرض دادن پول خود از وام‌گیرندگان درخواست میکنند. به عنوان مثال، نرخ بهره در کارت‌های اعتباری (Credit Card) به عنوان APR ذکر شده است. در مثال بالا، APR برای وام‌گیرنده ۴٪ است. در نرخ درصد سالانه (APR) سود مرکب در نظر گرفته نمی‌شود.
درصد بازده سالانه (Annual percentage Rate) یا APR نرخ بهره‌ای است که در یک بانک یا موسسه اعتباری از یک حساب پس‌انداز یا گواهی سپرده به دست می آید. این نرخ بهره شامل سود مرکب است.
نرخ بهره توسط بانک‌ها با در نظر گرفتن عوامل متعددی مانند وضعیت اقتصادی تعیین میشود. بانک مرکزی یک کشور (به عنوان مثال، فدرال رزرو در ایالات متحده) نرخ بهره را تعیین میکند که هر بانک از آن برای تعیین APR خود استفاده میکند. زمانی که بانک مرکزی نرخ بهره را در سطح بالایی تعیین میکند، هزینه بدهی افزایش مییابد. وقتی هزینه بدهی بالا باشد، مردم را از استقراض منصرف میکند و در نتیجه تقاضای وام از سوی مصرف‌کننده کاهش مییابد. همچنین نرخ بهره با تورم افزایش مییابد.
برای مبارزه با تورم، بانک‌ها ممکن است الزامات قوی‌تری را تعیین کنند، عرضه پول محدود شود، یا تقاضای بیشتری برای اعتبار وجود داشته باشد. زمانی که نرخ بهره بالا باشد، مردم به پس انداز پول خود متوسل می‌شوند زیرا از نرخ پس انداز، سود بیشتری کسب میکنند. در این شرایط بازار سهام آسیب می‌بیند زیرا سرمایه‌گذاران ترجیح میدهند از نرخ بالاتر پس انداز استفاده کنند تا اینکه در بازار سهام با بازدهی کم سرمایه‌گذاری کنند. همچنین کسب و کارها دسترسی محدودی به منابع مالی سرمایه از طریق وام دارند که منجر به انقباض اقتصادی میشود.
اطلاعات جدول نرخ بهره لحظه‌ای تمام کشورهای جهان با توجه به اطلاعات موجود در قسمت داده‌های بانک جهانی به صورت لحظه‌ای به‌روز میشود و می‌توانید تغییرات نرخ بهره و تاریخ انتشار نرخ بهره بعدی را در این جدول مشاهده کنید.
BP یا Basis Point یک واحد اندازه گیری رایج برای نرخ بهره و سایر درصدها در امور مالی است. BP معمولاً با اختصارات bp، bps یا bips بیان میشود. یک BP نشان دهنده تغییر به میزان 0.01 درصد در نرخ بهره است.
یک BP برابر با ۱/۱۰۰ از ۱٪ یا ۰.۰۱٪ است. در فرم اعشاری، یک BP به صورت ۰.۰۰۱ (۰.۰۱/۱۰۰) نشان داده میشود. BPها برای نشان دادن تغییر در ارزش یا نرخ یک ابزار مالی استفاده میشود، مثلاً ۱٪ تغییر برابر است با تغییر ۱۰۰ BP و ۰.۰۱٪ تغییر برابر با یک BP است.
نرخ بهره (Interest rate) عبارت است از نرخی که بابت جلوگیری از کاهش ارزش پول پرداختی در امروز و پول دریافتی در آینده از وام‌گیرنده دریافت میشود.
نرخ بهره باعث میشود دنیای خرید و فروش ارز یا بازار فارکس در حرکت باشد و بازار خرید و فروش ارز تحت هدایت نرخ بهره است. نرخ بهرهٔ یک ارز احتمالاً بزرگترین عامل در تعیین ارزش فرضی یک ارز است.
نرخ بهره اسمی عبارت است از نرخ بهره قبل از لحاظ کردن تورم.
نرخ بهرهٔ واقعی = نرخ بهره اسمی – تورم مورد انتظار
بسیاری از کسانی که خرید و فروش ارز میکنند از تکنیک مقایسهٔ نرخ بهرهی یک ارز با نرخ بهرهی یک ارز دیگر به عنوان نقطهٔ شروع تصمیمگیری در این مورد که آیا ارزی ممکن است قوی یا ضعیف شود، استفاده میکنند.
تفاوت نرخ بهره که افزایش مییابد به تقویت ارز پرسودتر کمک میکند در حالی که تفاوت رو به کاهش برای ارز کم سودتر مثبت است.
یکی از بزرگترین تأثیرات تصمیمگیری در مورد نرخ بهره توسط بانک مرکزی کشورها، ثبات قیمت یا تورم است.
